جراحی ریشه دندان، که با نام اپیکواکتومی شناخته می‌شود، یک روش جراحی متداول برای درمان عفونت‌هایی است که در انتهای ریشه دندان ایجاد می‌شوند و توسط درمان‌های معمولی ریشه قابل حل نیستند. این روش می‌تواند به حفظ دندان‌هایی که در غیر این صورت شاید نیاز به کشیده شدن داشته باشند، کمک کند. با پیشرفت تکنولوژی و دقت بالای جراحی‌های دندانی، اپیکوکتومی به یکی از موثرترین روش‌ها برای رفع دائمی مشکلات ریشه دندان تبدیل شده است. در این مقاله از سایت دکتر عاطفت بهترین متخصص ایمپلنت در اصفهان، ما به بررسی دقیق این روش جراحی، موارد استفاده، فرآیند انجام آن و مراقبت‌های بعد از عمل می‌پردازیم.
اپیکواکتومی (جراحی اپیکو) چیست؟
اپیکواکتومی یک روش جراحی است که برای درمان مشکلات ریشه دندان استفاده می‌شود. وقتی که یک دندان دچار عفونت می‌شود، اپیکو اکتومی ممکن است به عنوان یک راه حل آخرین مورد استفاده شود. در این روش، متخصص ریشه دندان را باز می‌کند و بخشی از ریشه دندان را بریده و تمیز می‌کند. سپس با استفاده از مواد رزینی یا دیگر مواد ترمیمی، سوراخ ریشه دندان پر می‌شود.
تفاوت بین عصب‌کشی و اپیکواکتومی در چیست؟
عصب‌کشی و اپیکوکتومی دو روش متمایز در دندانپزشکی هستند که برای حل مشکلات ریشه دندان به کار می‌روند. عصب‌کشی یک پروسه غیرجراحی است که در آن دندانپزشک پالپ آسیب دیده یا ملتهب داخل دندان را خارج می‌کند، کانال ریشه را تمیز و پر می‌نماید تا از عفونت احتمالی جلوگیری شود، در حالی که اپیکوکتومی، عملی جراحی محسوب می‌شود که در آن جراح، بعد از ناکامی عصب‌کشی یا در موارد عفونت‌های پیچیده، با برداشتن نوک ریشه دندان و بافت‌های اطراف آلوده از طریق یک شکاف کوچک در لثه، به صورت مستقیم عفونت را ریشه‌کن می‌کند.
اگرچه هر دو روش با هدف حفظ دندان انجام می‌شوند، اپیکوکتومی معمولاً به عنوان آخرین راه‌حل پس از تلاش‌های ناموفق عصب‌کشی انتخاب می‌گردد.
چه کسانی کاندیدهای مناسب برای اپیکواکتومی هستند؟
کاندیدهای مناسب برای اپیکوکتومی عموماً شامل:
- بیمارانی که عصب‌کشی قبلی آنها شکست خورده است.
- کسانی که عفونت دوباره در نوک ریشه دندان‌شان بازگشته یا همچنان باقی مانده است.
- افرادی که دارای کانال‌های ریشه با ساختار پیچیده یا دسترسی دشوار هستند.
- بیماران دارای کیست‌ها یا ضایعات استخوانی در ناحیه نوک ریشه هستند.
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف که ممکن است با ریسک بالاتری از عفونت‌های بازگشتی مواجه باشند.
مزایای اپیکواکتومی
مزایای اپیکوکتومی عبارتند از:
- حفظ دندان: فراهم کردن فرصت برای نگه داشتن دندان طبیعی که در غیر این صورت ممکن بود نیاز به کشیده شدن داشته باشد.
- از بین بردن عفونت: حذف مستقیم بافت عفونی و ممانعت از شیوع بیشتر آن.
- جلوگیری از خروج دندان: اپیکوکتومی می‌تواند تنها راه برای جلوگیری از از دست دادن دندان باشد.
- کاهش درد و ناراحتی: تسکین ناراحتی و درد ناشی از عفونت مزمن و بهبود کیفیت زندگی بیمار.
- جلوگیری از آسیب بیشتر: ممانعت از آسیب‌های بیشتر استخوان و بافت‌های نرم اطراف دندان عفونی که می‌تواند به از دست دادن بیشتر بافت و استخوان منجر شود.
- ایمن و موثر: اپیکوکتومی روشی ایمن و معمولاً موفقیت‌آمیز است، به‌ویژه وقتی توسط جراحان دهان، فک و صورت یا متخصصان اندودونتیست انجام شود.
- بهبود سریع: بیشتر بیماران می‌توانند پس از یک دوره بهبودی نسبتاً کوتاه به فعالیت‌های روزمره بازگردند.
- جلوگیری از بروز مشکلات در آینده: با از بین بردن منبع عفونت، امکان دارد از مشکلات بعدی و پیچیده‌تر مرتبط با سلامت دهان و دندان جلوگیری کرد.
جراحی ریشه دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
جراحی ریشه دندان ممکن است برای تمام بیماران مناسب نباشد. افرادی که در شرایط زیر هستند ممکن است کاندید مناسبی برای این نوع جراحی نباشند:
- بیماران با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که دچار نقص ایمنی هستند یا داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی آنها را تضعیف می‌کند، ممکن است خطر بیشتری برای عفونت پس از جراحی داشته باشند.
- بیمارانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند: افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون یا داروهایی که بر روی لخته‌شدن خون تأثیر می‌گذارند مصرف می‌کنند، باید از انجام این عمل احتیاط کنند.
- افراد دارای بیماری‌های خاص: بیمارانی که دارای بیماری‌های خاص مانند دیابت کنترل‌نشده، بیماری‌های قلبی عروقی یا مشکلات تنفسی هستند، ممکن است نیاز به ارزیابی دقیق‌تر قبل از جراحی داشته باشند.
- بیمارانی با عفونت‌های فعال: اگر عفونت گسترده ویا فعال در ناحیه دندان وجود داشته باشد، ابتدا باید عفونت درمان شود سپس جراحی صورت گیرد.
- دندان‌های با دسترسی محدود: اگر دندان مورد نظر در موقعیتی است که دسترسی به آن برای جراحی سخت یا غیرممکن باشد، ممکن است جراحی امکان‌پذیر نباشد.
مراقبت‌های قبل از جراحی اپیکواکتومی
مراقبت‌های قبل از جراحی اپیکوکتومی می‌تواند به بهبود نتایج عمل و کاهش خطر بروز عوارض کمک کند. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- قبل از جراحی با دندانپزشک یا جراح مورد نظر مشورت کرده و در مورد روند جراحی، نتایج مورد انتظار، خطرات احتمالی و نیز طول دوره نقاهت از او سوال کنید.
- آزمایش‌های پزشکی و تصویربرداری (مانند رادیوگرافی یا CBCT) که توسط دندانپزشک تجویز شده‌اند تا وضعیت دقیق دندان و استخوان‌های اطراف آن ارزیابی شود را انجام دهید.
- در مورد وضعیت سلامت کلی و هر گونه دارویی که مصرف می‌کنید با پزشک صحبت کنید.
- اگر داروهای رقیق‌کننده‌های خون و داروهای ضد التهاب مصرف می کنید حتما به دندانپزشک اطلاع داده و در مورد نحوه مصرف آن با او مشورت کنید.
- برای کم کردن عوارض و خطر عفونت، از مصرف دخانیات خودداری کنید.
- به یاد داشته باشید که دستورالعمل‌های دقیق مراقبت‌های قبل از جراحی را دندانپزشک یا جراح شما بر اساس شرایط و نیازهای خاص خودتان به شما خواهد داد.
مراحل جراحی اپیکواکتومی
جراحی اپیکوکتومی یک روش جراحی نسبتاً معمولی است که با هدف حذف عفونت و بیماری از انتهای ریشه دندان انجام می‌شود. این فرآیند معمولاً به ترتیب زیر انجام می‌شود:
- آماده‌سازی بیمار: ابتدا، برای آرام کردن بیمار و جلوگیری از درد، بی حسی موضعی اعمال می‌شود.
- دسترسی به ریشه دندان: جراح برشی را در لثه ایجاد می‌کند تا به بافت استخوانی دسترسی پیدا کند که اطراف ریشه دندان قرار دارد.
- برداشتن بافت‌های عفونی: پس از کنار زدن بافت لثه، جراح بخشی از بافت استخوانی را برداشته تا به نوک ریشه دندان دسترسی پیدا کند. هرگونه بافت آسیب‌دیده یا عفونی نیز از ناحیه حذف می‌شود.
- برش نوک ریشه: نوک ریشه دندان که شامل ناحیه عفونی می‌شود، برداشته می‌شود. اغلب اوقات، یک کانال کوچک به نام کانال ریشه که می‌تواند حاوی باقی‌مانده بافت عفونی باشد، نیز پاک‌سازی می‌شود.
- پر کردن ریشه: پس از برداشتن نوک ریشه، جراح ممکن است برای جلوگیری از بازگشت عفونت، قسمت بریده شده از کانال ریشه را با موادی مخصوص پر کند.
- بستن محل جراحی: به دنبال جراحی، جراح لثه را دوباره محل خود قرار داده و با نخ جراحی محل برش را بخیه می‌زند.
- مراقبت‌های پس از عمل: بیمار دستورالعمل‌هایی برای مراقبت از ناحیه جراحی شده دریافت می‌کند که شامل توصیه‌هایی برای رژیم غذایی، مصرف دارو و نحوه برخورد با هر گونه تورم یا درد است.
- مراجعه و پیگیری: مراجعات بعدی به دندانپزشک یا جراح برای اطمینان از بهبودی صحیح و عدم بازگشت عفونت ضروری است.
مراقبت‌های بعد از جراحی ریشه
پس از جراحی ریشه دندان، مانند روش ایمپلنت دندان، نیاز است بیمار تا بهبودی کامل نکات زیر را رعایت کنید:
- ممکن است دندانپزشک داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز کند. در صورت نیاز، ممکن است داروهای قوی‌تری نیز تجویز شود.
- برای کاهش تورم و کبودی، استفاده از کیسه یخ به صورت دوره‌ای (۲۰ دقیقه کیسه یخ، ۲۰ دقیقه استراحت) در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی توصیه می‌شود.
- مسواک زدن باید با احتیاط و به آرامی انجام شود تا به ناحیه‌ی جراحی‌شده آسیبی وارد نشود. همچنین، از استفاده از دهان‌شویه‌های قوی اجتناب کنید مگر آنکه دندانپزشک توصیه کرده باشد.
- در چند روز اول پس از جراحی، باید از خوردن غذاهای سخت، داغ یا تند خودداری کرد.
- از انجام فعالیت‌های بدنی سنگین برای دست‌کم چند روز اول پس از عمل جراحی خودداری کنید.
- از استفاده از نخ دندان در ناحیه جراحی‌شده اجتناب کنید و به جای آن می‌توانید از دهان‌شویه‌های ملایم استفاده کنید.
- سیگار کشیدن و نوشیدن الکل می‌توانند روند بهبودی را کند و احتمال عفونت را افزایش دهند پس تا بهبودی کامل از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید.
- به دستورالعمل‌های پزشکی داده شده توسط دندانپزشک یا جراح خود دقیقاً پایبند باشید.
- به تمام نوبت های داده شده برای ملاقات با جراح خود بروید تا پزشک بتواند پیشرفت شما را ارزیابی کند و مطمئن شود که به مشکلی برخورد نکرده‌اید.
- در صورت هرگونه نگرانی یا وقوع علائم غیرعادی مانند تورم شدید، خونریزی بیش از حد، یا درد ناتوان‌کننده، فوراً با دندانپزشک یا جراح خود تماس بگیرید.
ریسک‌های جراحی اپیکواکتومی
جراحی اپیکوکتومی به طور کلی یک روش موثر و امن است. با این حال، همانند هر عمل جراحی دیگری، این جراحی نیز می‌تواند خطرات و عوارض احتمالی داشته باشد. از جمله عوارض احتمالی در این درمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی: ممکن است پس از جراحی مقداری خونریزی داشته باشید که معمولاً با فشار مستقیم قابل کنترل است.
- عفونت: با وجود دقت بالا در انجام جراحی، همیشه احتمال باقی ماندن باکتری‌ها و ایجاد عفونت جدید وجود دارد.
- تورم: تورم محل جراحی عارضه شایعی است و معمولاً با کمپرس سرد کاهش می‌یابد.
- درد: درد پس از جراحی اجتناب‌ناپذیر است اما معمولاً با داروهای مسکن قابل کنترل است.
- آسیب به اعصاب: در صورت نزدیک بودن نوک ریشه به اعصاب فکی، احتمال آسیب دیدن اعصاب وجود دارد که می‌تواند منجر به حساسیت یا بی‌حسی دائمی یا موقت در ناحیه زیرین لب، زبان یا دندان شود.
- شکست جراحی: گاهی اوقات، علیرغم جراحی موفق، در زمان بهبودی همچنان عفونت ممکن است دوباره بازمی‌گردد.
- کیست‌ها یا تومورها: این مورد بسیار نادر است، اما گاهی ممکن است کیست‌ها یا تومورهای مرتبط با ریشه دندان بعد از برداشتن نوک ریشه رشد کنند.
- ترمیم نادرست استخوان: استخوان ممکن است به طور کامل پس از جراحی ترمیم نشود.
کلام آخر
جراحی اپیکوکتومی به عنوان یک راهکار دندانپزشکی پیشرفته، نقش بسیار مهمی در حفظ دندان‌های طبیعی ایفا می‌کند. ارزش این روش نه تنها در جلوگیری از نیاز به کشیدن دندان‌ها، بلکه در تقویت کارکرد، زیبایی، و سلامت کلی دهان و دندان است. با انجام این عمل جراحی و اتخاذ مراقبت‌های دقیق و مداوم پس از آن، استفاده از ایمپلنت و دیگر روش‌های جایگزینی دندان به حداقل رسیده و بیماران می‌توانند از مزایای داشتن دندان‌های طبیعی خود، بهره‌مند بمانند.
سوالات متداول
مدت زمان لازم برای بهبودی پس از اپیکواکتومی چقدر است؟
بهبودی کامل پس از اپیکوکتومی معمولاً بین چند روز تا یک هفته زمان می‌برد.
چگونه بفهمیم که جراحی موفقیت آمیز خواهد بود؟
موفقیت جراحی اغلب با کاهش علائم، بهبود درد و التهاب و مشاهده بهبودی در عکس‌های رادیوگرافی پس از جراحی معلوم می‌شود.
اگر عفونت ریشه دندان را نادیده بگیریم چه اتفاقی می‌افتد؟
نادیده گرفتن عفونت ریشه دندان می‌تواند منجر به شدت یافتن عفونت، آبسه دندان، تخریب استخوان، و حتی گسترش عفونت به دیگر قسمت‌های بدن شود.
آیا جراحی اپیکو اکتومی با درد همراه است؟
جراحی اپیکوکتومی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، بنابراین در حین عمل دردی احساس نخواهید کرد؛ اما ممکن است پس از کاهش تأثیر بی‌حسی، درد خفیفی را تجربه کنید که با داروهای مسکن قابل کنترل است.
میزان موفقیت عمل اپیکو اکتومی چقدر است؟
موفقیت عمل اپیکوکتومی بسته به مواردی مانند دقت جراحی، مهارت جراح، و وضعیت دندان و بافت اطراف آن متفاوت است، اما به طور کلی، میزان موفقیت اپیکوکتومی حدود ۷۰% تا ۹۰% گزارش شده است.
آیا بیمه دندانپزشکی هزینه‌های جراحی اپیکو اکتومی را پوشش می‌دهد؟
پوشش بیمه دندانپزشکی برای هزینه‌های جراحی اپیکوکتومی به شرایط قرارداد بیمه و نوع پلان بیمه‌ای بستگی دارد. بسیاری از بیمه‌ها ممکن است هزینه‌های مربوط به این نوع اقدامات دندانپزشکی تخصصی را تا حدی پوشش دهند. جهت دریافت اطلاعات دقیق‌تر، می‌توانید با شرکت بیمه خود تماس بگیرید.
جراحی اپیکواکتومی چقدر طول طول می کشد؟
جراحی اپیکواکتومی معمولاً یک عمل نسبتا کوتاه مدت است که بسته به پیچیدگی مورد، می‌تواند بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه زمان ببرد.
